*1. Бытаарыы.*
Куруук ыксыы сырыттахха эккэ — сииҥҥэ ис күүрүү үөскүүр. Күүрүү баар буолла да ыгыллыы, кыыһырыы, астыммат буолуу олохсуйар. Тас ыксааһынтан туох да түргэтээбэт, төттөрүтүн ыһыллыы, туох да ситтэрбэт буолар. Ис бытаарыыга өй — санаа сааһыланан, оҥоһуллуохтаах кэмиттэн кэмигэр бүтэн — ситэн иһэр. Аһара да бытаарбакка, аһара да ыксаабакка бэйэ тэтимин булуу — киһи доруобуйатыгар үчүгэй дьайыылаах, ыксыыр киһи бириэмэтин түргэтэтэн түргэнник кырдьар.
*2. Холкутуйуу.*
Ис турук холкутааһына сөптөөх быһаарыныы ылынарга көмөлөһөр, ис эйгэ этэрин, сүрэх таба таларын, интуицияны сатаан истэргэ үөрэтэр.
*3. Болҕомтолоох буолуу.*
Өй эрэ этэрин буолбакка, үксүн сүрэх этэрин болҕойор ордук. Ис дьиҥи, ис кырдьыгы сүрэх эрэ билэр. Өй үлэтэ наар тэҥниир, ырытар, сыаналыыр, тас өттүн көрөр. Сүрэх тоҕо, туохтан буолбут биричиинэтин ис иминэн сэрэйэн билэр, өйдүүр, буолбуту ылынар. Туох да мээнэҕэ буолбатын билэр.
*4. Сир Ийэттэн сүр, эниэргийэ иҥэринии.*
Элбэхтик айылҕаҕа сылдьыы, бэйэ сөбүлүүр дьарыгынан дьарыктаныы, айыы — тутуу, тулалыырга кэрэни, үчүгэйи, үтүөнү булан көрүү дьахтарга эниэргийэ биэрэр. Кыраттан да астыныы дуоһуйуу мунньуллан күүс — кыах, сэниэ, сүр эбэн иһэр.
*5. Тус бэйэ этин — сиинин, ис санаатын кытта биир буолуу.*
Хас биирдии киһи тус үчүгэйдээх, үтүөлээх, туспа өрүттэрдээх. Ол кини атыттартан уратыта. Киһи бэйэтин тас — ис уратытын хайдах баарынан истиҥник ылынара олоҕор улахан суолталаах. Бэйэтин ылыммат, бэйэтин сирэр киһи олоҕор табыллыы кэлбэт, атыттар киниэхэ сыһыаннара эмиэ оннук буолар. Киһи олоҕу көрүүтэ тус бэйэтин олорбут олоҕун уопутуттан, билиититтэн тутулуктаах. Ол иһин хас биирдии киһи олоҕу тус туһунан, бэйэтин кырдьыгынан көрөр. Киһи бастатан туран, бэйэтин, тугу хайдах ылынарын, ис туругун (туохтан хомойорун, үөрэрин уо.д.а.) билэ сатыахтаах, оччоҕо санаатын сааһыланан, этин — сиинин иһиллэнэ үөрэнэрэ бэйэтин сатаан салайынарыгар көмөлөһөр.
*6. Ыраастаныы.*
Хом санаалартан, бэйэни буруйданыыттан босхолонон, буолан ааспыты бу буола турар олоххо мэһэй оҥостубакка, ыытан ыраастанан иһии киһи саҥаттан саҥаны билэн иннин диэки баран иһэригэр олус туһалаах. Хом санаа, буруйданыы, буолан ааспыты ылыммат буолуу биричиинэтэ туох эрэ суолталааҕы өйдүүргэ үөрэх, иннин диэки бараргар көмө буоларын өйдөөн, холкутук сыһыаннаһан, махталынан ыытан, алы (бырастыы) гынан босхолоон иһии киһи санаатын чэпчэтэр, ыраас, холку, үөрүү туруга үөскүүр, олоҕор табыллыы кэлэр.
*7. Үллэстии.*
Барытын бэйэҕит эппиэтинэскитигэр ыла, барытын бэйэҕит оҥоро сатаамаҥ, ол сылаалаах буолар, сырбаҕыт быстыа. Дьонтон көмө көрдүү, эппиэтинэһи үллэстэ үөрэн, үтүө сыһыаннаах киһи өлөн — охтон биэрбэт.
*8. Итэҕэйии.*
Бэйэҕитин, тулалыыр дьонноргутун итэҕэйиҥ, үтүөнэн сыһыаннаһыҥ, эппиэтин эрэйимэҥ. Үтүөнү оҥоруу бэйэҕэр үрдүк сүрү, эниэргийэни биэрэр, табыллыыны аҕалар.
*9. Үтүө өттүн көрүү.*
Бэйэҕитин, дьону кириитикэлээбэккэ буола сатааҥ, кириитикэлиир буоллаххытына үчүгэйин эмиэ көрүҥ. Кириитикэ киһигин уонна бэйэҕин намтатар, эниэргийэҕин ыһап, олоххо тардыһыыны мөлтөтөр.
*10. Махтаныы.*
Барытыгар — үтүөҕэ да, мөкүгэ да махталлаах буолуҥ. Мөкү — олоҕу үөрэтэр аналлаах. Күүстээх санаалаах мөкүттэн үөрэх, олох муудараһын ылынан өссө күүһүрэр, кыаҕырар. Олох хаһан да биир тэҥ үчүгэй эбэтэр, биир тэҥ куһаҕан буолбат. Куһаҕан буоллаҕына холку буолуҥ, син биир ааһар кэмнээх. Үчүгэй да буоллаҕына холку буолуҥ, ол эмиэ ааһар кэмнээх. Олох тутула оннук, куһаҕан — үчүгэй, сырдык — хараҥа алтыһан үүнэбит сайдабыт, хаһан бэйэбитин сатаан салайынан сырдык эйгэҕэ тахсыахпытыгар дылы. Ол бэйэбититтэн эрэ тутулуктаах.
Махталлаах буолуҥ барытыгар — бэйэҕитигэр, чугас — ыраах дьонноргутугар, тулалыырга, олох үөрэҕэр, Аар Айыыларга, Айылҕаҕа, Өбүгэлэргэ, Буолбукка, Буола турарга, Баарга!
Хас биирдии киһи бэйэтин олоҕор туох буоларын бэйэтэ эрэ оҥорор, ону көннөрөр уонна уларытар кыах эмиэ бэйэтигэр эрэ баар. Киһи төһөннөн тус бэйэтин араас кистэлэҥ өрүттэрин билэр да оччоннон олоҕун бэйэтин илиитигэр ылан, үтүө өттүгэр салайынан иһэр үрдүк аналлаах.
Үтүө ис туруккутун ыһымаҥ.
*Дьоллоох буолуҥ!*
